Opinie // De Essentie door Jelle Zijlstra
Op deze pagina geven wij de ruimte aan makers om een stuk te schrijven over waar zij mee bezig zijn en hoe zij zich met hun werk verbinden met de wereld om ons heen. Wij vragen een bijzondere fascinatie te delen, een opinie te schrijven of inzicht te geven in de drijfveren achter een project.
De eerste maker is Jelle Zijlstra. Jelle Zijlstra (1988) studeerde af als theatermaker en theaterdocent aan ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten. Jelle is door het hele land werkzaam als regisseur, docent en acteur. Jelle speelt o.a. bij TG Grupo Revolver, Vloeken in de Kerk en maakt voorstellingen voor Theater na de Dam en op verschillende jeugdtheaterscholen.
Voor Theater na de Dam maakte Jelle vijf keer eerder een jongerenproject. Jelle is gefascineerd door menselijk gedrag in al haar facetten. Zijn werk is altijd een onderzoek naar menselijke gedragingen in bepaalde omstandigheden. De reeks Oorlog in Oost is een kritische reflectie op de Nederlandse geschiedschrijving en een poging om het herdenken van De Oorlog naar een inclusief plan te trekken.
De Essentie
Door Jelle Zijlstra
Een zonnige zondagmiddag in Amsterdam Oost…
Het is een spannende dag voor onze jonge acteurs. Niet alleen starten we vandaag met de repetities voor de voorstelling Oorlog in Oost: R.O.O.T.S., ook kan er elk moment een bijzondere groep ouderen binnen komen met wie de jonge toneelspelers in gesprek zullen gaan. Aan de hand van deze gesprekken ontstaat materiaal dat onderdeel uit gaat maken van de voorstelling die we gezamenlijk gaan maken.
Voor ons als makers is het niet de eerste keer dat we getuige zullen zijn van deze bijzondere uitwisseling tussen jong en oud. Al tweemaal eerder maakten we in samenwerking met het Plein Theater en Theater na de Dam een deel in de reeks ‘Oorlog in Oost’. Dit jaar is er echter iets bijzonders aan de hand met de groep ouderen die komt vertellen over hun oorlogservaringen; stuk voor stuk komen zij uit voormalig Nederlands Indië.
Als makers constateerden we dat, als we het in Nederland hebben over De Oorlog, het hoofdstuk Nederlands Indië vaak maar weinig aan bod komt. Over de oorzaken van deze leemte valt te discussiëren. Misschien worden we niet graag geconfronteerd met ons koloniale verleden of is er in het licht van de gruwelen die de Duitse bezetter op Nederland heeft losgelaten, simpelweg weinig ruimte om aandacht te besteden aan het wel en wee van Indische Nederlanders in deze tijdperiode. We verhalen misschien het liefst over de bevrijding die hier in ’45 plaats vond maar vergeten dat in Indonesië de ellende toen pas echt begon. De oorlogsmisdaden van het Nederlandse leger, de bloedige strijd om onafhankelijkheid, de koude ontvangst voor de gerepatrieerde Indo’s die hier na Indonesië onafhankelijkheid aan kwamen. Wie weet er van?
‘Dat jongeren geïnteresseerd zijn in míjn verhaal!’ schrijft éen van de dames die zich aanmeldt voor de vertelbijeenkomst. Onder deze mensen heerst het gevoel dat men zich niet wenst te verdiepen in hun geschiedenis. Dat wij hier kennelijk wel behoefte aan hebben verbaasd en ontroerd hen.
De bijeenkomst die volgt is bijzonder. Hoe de jonge toneelspelers zich open stellen en nieuwsgierig en gretig het gesprek aan gaan. Hoe de vertellers zich kwetsbaar zijn en dit vragenvuur zonder enige wanklank over zich heen laten komen. Hoe blij en trots deze mensen zijn dat ze hun verhaal mogen vertellen. Hoe vervuld de jongeren na afloop zijn van alle nieuwe dingen die ze hebben geleerd, alle -soms ongelofelijke- verhalen die ze hebben gehoord. Hoe ze niet uitgepraat raken.
Mensen die het gevoel hebben dat ze nooit gehoord worden, worden nu wel gehoord. Er is aandacht voor hun verhaal, hun ervaring, hun geschiedenis. Tegelijkertijd voelen de jongeren ook de ruimte om hun eigen verhalen (soms verhalen van oorlog en vluchten, racisme en uitsluiting) met deze ouderen te delen. Samen brengen ze een verbinding tot stand. Een oprecht moment van delen en van leren.
En hier gaat het dus om…
De ander ontmoeten. De ander in de ogen kijken. Luisteren naar elkaars verhalen. Daar een moment in de tijd voor maken en het echt aan gaan. Dat deze jonge mensen dat kunnen en bereid zijn zich open te stellen voor een aspect van de Nederlandse geschiedenis dat toch op z’n minst ongemakkelijke vraagstukken oproept. Dat ze dit zo vrij van oordeel kunnen doen geeft hoop voor de toekomst. In een samenleving die tot op het bot gepolariseerd is zijn dit soort ontmoetingen van essentieel belang. In hedendaags Nederland lijkt iedereen zich op eigen eiland terug te trekken. Er is geen oor voor het verhaal of voor de ervaring van de ander. Mensen die aandacht vragen voor racisme en ongelijkheid worden weggezet als zeikerds en profiteurs. Groepen mensen staan lijnrecht tegen over elkaar. Er wordt niet meer geluisterd maar geschreeuwd en gedreigd. Onze jonge spelers demonstreren dat het ook anders kan: Kijk elkaar in de ogen en geef de ander de kans z’n verhaal te vertellen. Leer van de geschiedenis en kijk met een open blik naar de toekomst.
De voorstelling Oorlog in Oost: R.O.O.T.S. speelt op 4 mei (21:00) en 5 mei (13:30 en 17:00) in en om het Plein Theater. De voorstelling wordt gemaakt door Nilay Ceber en Jelle Zijlstra i.sm. Theater na de Dam en Theater De Gasten.
Back to news overview